TÜRKİYE YOL-İŞ SENDİKASI'NIN TARİHİ

Türkiye Yol-İş Sendikası, Türkiye İşçi sınıfı ve Sendikacılık Hareketi tarihinde
önemli bir yere sahiptir.Genel Başkanımız Sn. Bayram Meral'in çeşitli konularda
Sendikamızın genel politikasını ifade eden konuşma,yazı ve açıklamaları,Sendikamızın
bu örgütlü mücadele geleneğinin bir parçası ve devamıdır.
1946 yılında sınıf esasına dayalı cemiyet kurma yasağının kalkmasıyla birlikte,
ülkemizin çeşitli bölgelerinde sendikalar kurulmaya başlandı.
1963 yılında Türkiye Yol-İş Federasyonu'nu oluşturan sendikalar ise Karayollarında
ve Bayındırlık Bakanlığı işyerlerinde 1952 yılından itibaren tüzel kişilik kazandı.
Diyarbakır Yol-İş Sendikası 1952 yılında,İzmir Yol-İş ve Samsun Yol-İş Sendikaları
1953 yılında,Ankara Yol-İş,Mersin Yol-İş,Kayseri Yol-İş,Eskişehir Yol-İş,Trabzon Yol-İş
sendikaları ise 1955 yılında kuruldu.Van Yol-İş kuruluşu ise 1955'te gerçekleşti.1960 yılında
İstanbul Yol-İş ,Sivas Yol-İş ve Amasya Yol-İş sendikaları,1961 yılında Erzurum Yol-İş
sendikası,1962 yılında Erzincan ve Antalya Yol-İş sendikaları kuruldu.
1963 yılı öncesinde bu sendikalar arasında çeşitli düzeylerde bağlar bulunuyordu.
Mahalli Yol-İş sendikalarının büyük bölümü Türk-İş'e üye idi.Ayrıca,Karayolları Genel
Müdürlüğü ile çözülmesi gereken sorunlarda ortak tavır alınması amacıyla işbirliği
yapılıyordu.
1963 yılında grev haklı toplu pazarlık düzenine geçildi.Yeni dönem öncesinde
mahalli sendikalar arasında yapılan görüşmeler sonucunda,9 Eylül 1963 tarihinde
16 Sendikadan 30 temsilci Ankara'da bir toplantı yaptı ve Türkiye Yol-İş Federasyon'un
ilk Genel Başkanlığı görevini de Muammer ÇÖLGEZEN üstlendi.
Federasyon'un kuruluşundan iki ay sonra,11-12 Kasım 1963 günleri birinci Genel
kurul toplandı.Federasyon genel başkanlığına Halit MISIRLIOĞLU getirildi.
Halit MISIROĞLU,12 Kasım 1963 tarihinden,17 Kasım 1980 tarihinde toplanabilen 9.
Genel Kurula kadar,Yol-İş Federasyonu’nun Genel Başkanlığı görevini başarıyla sürdürdü.
Yol-İş federasyonu,Karayolları Genel Müdürlüğü ile 22.6.1964 tarihinde bağıtladığı
İlk dönem toplu iş sözleşmesini ardından,üye sayısını hızla arttırdı.
Yol-İş Federasyonu aynı dönemde Uluslar arası Kamu Görevlileri Federasyonuna
üye oldu ve 24 Ağustos 1964 tarihinde Stockholm’de yapılan kongrede Yol-İş Federasyonu
temsil edildi.Yol-İş daha sonra da Uluslararası İnşaat ve Ağaç işçileri Federasyonuna üye oldu.
Bu yıllarda YSE işçilerinin bir bölümü bağımsız İl-İş ve YSE-İş sendikalarında örgütlüydü.
Yol-İş Federasyonu bünyesinde örgütlü bulunan bazı YSE işçileri ise bu dönemde Çanakkale’de
Edirne’de ve Kütahya’da grev yaptılar.Amasya YSE işçileri ise 67 gün aylıklarını alamadıkları için
Protesto düzenlediler.
1960’lı yıllarda Yol-İş Federasyonu’nun örgütlülüğü tüm ülkeye yayıldı.1970’li yıllarda
İse,Yol-İş’in Türkiye İşçi Sınıfı ve Sendikacılık Hareketi içindeki gücü ve etkinliği iyice arttı.
Yol-İş Federasyonu,İnşaat ve yol işkollarında kurulu çeşitli sendikaların Federasyon’a
Katılmasıyla sürekli olarak güçlendi.Bu arada,özel sektör işçilerinin de Yol-İş Federasyonu
tarafından temsil edilmesini sağlayan gelişmelerden sonra 1973 yılında işkolu yetkisini de aldı.
Bu yıllarda Yol-İş Federasyonu güçlü bir saldırıyla karşı karşı karşıya kaldı.1976 yılında TCK Konya Bölge Müdürü İşyerine Öz Yol-İş isimli yeni bir sendikayı işveren desteğiyle sokma çabasına girdi.Amaç,Konya’dan başlayarak tüm Türkiye’de Yol-İş federasyonunun Karayolları
Gn. Md. İşyerlerindeki örgütlülüğünü sona erdirmekti.
Benzer bir saldırıyla karşılaşan Erzurum Yol-İş üyeleride işveren destekli Öz Yol-İş’e
Karşı fedakarca mücadele ettiler ve Yol-İş’i ayakta tuttular.
Federasyon’un 21.9.1977 tarihinde toplanan 8. Genel Kurul’unda,Genel Başkanlığa Halit
Mısıroğlu,Genel sekreterliğe Muzaffer Saraç,Genel Mali Sekreterliğe Bayram Meral,Genel teşkilatlanma Sekreterliğine Doğan Onur ve Genel Eğitim Sekreterliğine Cahit Erhan seçildi.
Bu dönemde YSE işyerlerinde de güçlü bir sendikacılık hareketi gelişti.Bu işyerlerinde
1960’lı yılların başlarında,köy yollarında çalışanlar ayrı sendikalarda,içme suları kısmında çalışanlar Ges-İş ve Tes-İş sendikalarında örgütlüydü.
Bu bölünmüşlüğü sona erdirmek amacıyla 1963 yılında Bayındır-İş sendikası kuruldu.
Bayındır-İş Sendikası,1964 yılında Köy İşleri Başkanlığının kurulmasının ardından,1965 yılındaki
Genel kurulunda adını Türkiye İl-İş Sendikası olarak değiştirdi.
İl-İş sendikası 1966 yılında Konya’da 42 gün grev yaptı.Aynı yıl Gümüşhane’de 1 gün süren
Bir grev yapıldı.
İl-İş sendikası 1969 yılındaki 5. Genel Kurulunda adını Türkiye Köy-İş sendikası olarak değiştirdi.
YSE Genel Müdürlüğünün oluşturulmasından sonra ise YSE-İş sendikası kuruldu.YSE-İş bir protokolle Yol-İş Federasyonuna katıldı.
Türkiye Köy-İş ve YSE-İş sendikaları 10.2.1973 tarihinde birleşerek KÖYYSE-İş sendikasını oluşturdular.1970’li yıllarda YSE işçilerinin büyük bölümü KÖYYSE-İŞ bünyesinde örgütlüydü.
1978 yılında ise Yol-İş federasyonunun desteğiyle yeni bir YSE-İŞ Sendikası kuruldu.
22 Ağustos 1980 tarihinde ise,1963 yılında Bayındır-İş Sendikasının kurucularından olan,
Köy-İş’in Genel Başkanıyken Köy-İş ve YSE-İŞ’in 1973 yılındaki birleşmelerinde ve 1970’li yılların ikinci yarısından itibaren KÖYYSE-İş sendikası Genel Başkanlığını yürüten Sadık Özkan,herkesin lanetlediği bir saldırı sonucunda öldürüldü.
12 Eylül darbesi sonrasında YSE işçilerinin sendikal birliğinin sağlanması yeniden gündeme geldi.
KÖYYSE-İŞ ve YSE-İŞ sendikaları,27.4.1981 ve 28.4.1981 tarihlerindeki genel kurulların ardından,KÖYYOL-İŞ sendikasını oluşturdular.KÖYYOL-İŞ sendikası da Türkiye Yol-İş federasyonunun üyesi oldu.
1983 yılında 2821 sayılı Sendikalar Yasasının kabul edilmesinden sonra,Yol-İş Federasyonuna bağlı sendikalar genel kurullarını toplayarak,kendilerini feshettiler ve yeni oluşturulan Türkiye Yol-İş sendikasına katıldılar.
KÖYYOL-İŞ sendikası ise 11-12 Ağustos 1983 tarihinde toplana genel kurulunda kendisini feshetmedi ve KÖYYOL-İŞ olarak varlığını sürdürmeyi tercih etti.Ancak bu ayrılığın tüm işçiler açısından
Yarattığı sakıncaların anlaşılması üzerine,16-18 Aralık 1983 tarihinde yapılan genel kurulda,KÖYYOL-İŞ’in kendisini feshetmesi ve Türkiye Yol-İş sendikası’na katılması kararı alındı.
Böylece Türkiye Yol-İş Sendikasının daha da güçlenmesi,Türkiye işçi sınıfının sendikal birliğinin sağlanması doğrultusunda önemli bir adımın daha atılması sağlandı.
Yol-İş Federasyonu ve bağlı sendikalar,1977-1980 döneminde ülkemizde demokrasinin savunulmasında etkili bir mücadele verdiler.Terörün her biçimine şiddetle karşı çıktılar.
Yol-İş Federasyonunun önderliğinde 10 Temmuz 1979 yılında kurulan Yol-Koop. İse,Türkiye’de işçi tüketim kooperatifçiliğinde önemli bir dönüm noktası oldu.
Yol-İş federasyonu 24 Ocak istikrar tedbirlerini de zamanında doğru olarak değerlendirerek bunlara karşı tavır aldı.Federasyonun 9. genel kurulu 17 Eylül 1980’da toplanacakken,12 Eylül dabesi nedeni ile 17 Kasım 1980’da toplanabildi.Genel kurulda,Genel başkanlığa Muzaffer SARAÇ,Genel sekreterliğe İsmet ACAR,Mali sekreterliğede Bayram MERAL seçildi.
Diyarbakır Yol-İş sendikası 12 Eylül 1980 günü mühürlendi.
Ankara Yol-İş sendikası 20.5.1981 tarihinde Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı 3 numaralı Askeri Mahkemesi tarafından kapatıldı.
İstanbul Yol-İş sendikasının faaliyeti,İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığının emriyle 30.8.1981 günü
Durduruldu.
İzmir Yol-İş sendikasının faaliyetleride 11.6.1981 tarihinde durduruldu.
Bu sendikaların hepsi,yıllar süren demokrasi mücadelesi sonucunda tekrar faaliyete geçtiler.
Yol-İş federasyonu,bu yoğun baskılara rağmen,işçi sınıfı ve demokrasi bayrağını dik tutmaya özen gösterdi ve çoğunluğun sustuğu dönemde Anayasa tasarısını eleştiren bir toplantı düzenlendi.
1982 yılında düzenlenen bu toplantıda Prof.Dr.Alpaslan IŞIKLI,Halil TUNÇ,Doç.Dr. Fazıl SAĞLAM
Atilla SAV ve Uğur MUMCU konuştular ve demokrasiyi savundular.
Genel Sekreter İsmet ACAR 1983 yılı Ocak ayında,Genel Başkan Muzaffer SARAÇ ise 1983 yılı haziran ayında görevlerinden ayrıldılar.Federasyon Yönetim Kurulu,Genel Başkanlığa Bayram MERAL’i getirdi.
Yol-İş federasyonu Genel kurulu 2-3 Temmuz 1983 tarihlerinde olağanüstü toplanarak, federasyonu feshetti ve Türkiye Yol-İş sendikasını oluşturdu.Federasyon üyesi sendikalar ise kendi genel kurullarını toplayarak,kendilerini feshettiler ve Yol-İş sendikasına katıldılar.
2-4 Aralık 1983 tarihlerinde ise Yol-İş’in 1. Genel Kurulu toplandı.Genel Başkanlığa Bayram MERAL seçildi.
1 Genel kurulun hemen ardından KÖYYOL-İŞ sendikasının Yol-İş’e katılmasıyla sendika büyük bir atılım yaptı.
Sendikamız 6-8- Eylül 1985 tarihlerinde yapılan olağanüstü genel kurulun ardından,Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü işyerlerinde çalışan işçilerin ayrı bir işkolunda örgütlenerek Yol-İş’ten koparılmasını amaçlayan bir saldırı ile karşılaştı.ANAP’ın bazı milletvekillerinin düzenlediği bu saldırı Genel Merkezimizin yoğun girişimleri sayesinde önlenebildi.
Yol-İş,1986-89 döneminde,gerek üye sayısını arttırmada gerekse eğitim faaliyetlerinde önemli adımlar attı.Özellikle bahar eylemlerinde Yol-İş üyeleri bir çok bölgede önderlik görevini üstlendiler.Yol-İş işçi sınıfının dayanışması açısından da örnek olacak girişimlerde bulundu.
Sendikamızın 13-15 Ekim 1989 tarihinde toplanan 3. olağan Genel Kurulunda,Genel başkanlığa Bayram MERAL,Genel başkan yardımcılıklarına A.Nejat KARAÖZ ve Feridun KIZILGÜN,Genel Sekreterliğe Mehmet N. BAMYACI,Genel Mali Sekreterliğe Turgut AYÇİÇEK,Genel Teşkilatlandırma Sekreterliğine Fikret BARIN ve Genel Mevzuat Sekreterliğine Nuhi ÇELEBİ seçildi.
Genel Sekreter A.Nejat Karaöz’ü kaybetmemiz üzerine ise,Mersin 1 No’lu şube Başkanı ve Yönetim Kurulu Yedek Üyesi Tevfik ÖZÇELİK Genel Sekreterlik görevini devraldı.
Türkiye Yol-İş sendikası,1989-92 döneminde de Türkiye İşçi sınıfı ve Sendikacılık Hareketi içinde önemli bir rol oynadı.
3 Ocak Genel Eyleminde ve 1991 yaz eylemlerinde,birlik ve beraberliği,sınıf bilinci,disiplini, mücadele kararlılığı ve azmiyle,Yol-İş üyeleri birer örnek oluşturdu.
Türkiye Yol-İş Sendikası bugün T.C. Karayolları Gn.Md.,Köy Hizmetleri Gn.Md.,Bayındırlık ve İskan Bakanlığı,DLH Gn.Md.,Tefken,Kutlutaş,BMT,IGL-STFA,İstanbul İmar Ltd.,Emlak konut,İstanbul Vakıflar,STFA İnşaat,Gama İnşaat,Metropol İmar,Bayındır,Yeni Adana İmar İnşaat,Sutek,Astur,Enka Becthel,Emek İnşaat,Hailit-Woerner-Koray,Dilek İnşaat,Destek Mümessillik İnşaat,Köy-San,Astaldi, Balfour-Beatty-Entes,Akhisar Birliği,Girsentaş,Kastaş ve Mesa işyerlerinde çalışan işçileri temsil etmektedir.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Temmuz 1992 istatistikilerine göre Yol-İş’in 188.526 üyesi bulunmaktadır.
Sendikamız Jandarma teşkilatının yanı sıra ülkemizin her köşesinde üyeleri bulunan tek örgüttür.Yol-İş,ülkemizin dört bir yanında hizmet veren 42 şubesiyle de Türkiye İşçi Sınıfı ve Sendikacılık
Hareketi’nin haklı ve meşru mücadelesinde en ön safta yer almaktadır.
Türkiye Yol-İş sendikası,Türkiye İşçi Sınıfı ve Sendikacılık Hareketinin ve Türk-İş’in ayrılmaz bir parçası olarak,üyelerimizin,işçi sınıfının bütününün ve çalışan halk kesimlerinin özgürlük,demokrasi,refah ve mutluluk içinde yaşayacakları bi Türkiye yaratma mücadelesini bundan sonrada aynı inanç ve kararlılıkla sürdürecaktir.